As novas Políticas Agrarias Comúns poden converterse nunha oportunidade para aproveitar as vantaxes que ofrecen as ganderías extensivas en cuestións como a prevención de lumes. A achega que se reciba para fomentar estas prácticas será determinante
En rexións coma Galicia, a gandería extensiva, tanto de vacún de carne, como de ovino ou caprino, vincúlase directamente con ganderías de carácter familiar e vencelladas ó territorio. Máis alá da vertebración e as garantías que ofrecen para manter vivo o rural, este tipo de ganderías teñen tamén unha importante función agroambiental, como motores para a conservación de pastos e a prevención de lumes.
A nova Política Agraria Común para 2023-27, en fase de tramitación, pode ser unha oportunidade para apoiar este tipo de ganderías e con elas fomentar estes beneficios para o rural, ó converterse en ferramentas claves contra os incendios forestais, ó reducir a biomasa e contribuír así á prevención dos lumes.
A gandería extensiva nos Obxectivos Estratéxicos da nova PAC
Na versión inicial do Plan Estratéxico das novas Políticas Agrarias Comúns (PEPAC), presentado polo Ministerio de Agricultura a finais de novembro de 2021, apúntase a necesidade de fomentar e apoiar este tipo de ganderías nalgúns dos Obxectivos Estratéxicos (OE) fixados. O documento recolle a importancia deste modelo de ganderías como eixos para favorecer o mantemento do mundo rural, pero tamén incide na súa aportación para mellorar a biodiversidade da paisaxe ou mesmo como unha das vías para incrementar a competitividade das ganderías ó poder reducirse a dependencia de insumos externos.
Así, no OE2, que procura incrementar a competitividade dos produtos do agro español, sinálase á gandería extensiva como unha das vías para logralo. “O apoio á gandería extensiva a través dunha práctica beneficiosa para o medio ambiente (Eco réximes), favorecerá o mantemento dos pastos e polo tanto a posibilidade de proporcionar bens públicos e produción en base a recursos propios”, recolle ou documento. Deste xeito, a gandería extensiva é unha dás vías para reducir a dependencia exterior en canto a materias primas destinadas á alimentación animal.
A gandería extensiva é tamén unha das ferramentas para desenvolver o Obxectivo Estratéxico 5 do Plan estatal, baseado en promover o desenvolvemento e a xestión eficiente dos recursos naturais tales como a auga, o solo e o aire. Con este fin, a gandería extensiva e o pastoreo son aliados para facer fronte aos lumes forestais. Ademais, este tipo de ganderías representan unha oportunidade dado o alto marxe de incremento tanto en extensivo como en ecolóxico que aínda existe e a elevada demanda que están a ter os produtos obtidos baixo estes modelos. O apoio ás ganderías extensivas, como se inclúe no OE8, é fundamental para procurar o desenvolvemento das zonas rurais.
A protección da biodiversidade centra o Obxectivo Estratéxico 6 do Plan estatal para a nova PAC e, de novo, as ganderías extensivas, son unha das vías para manter a biodiversidade agroforestal. O propio documento recolle a importancia de fomentar os sistemas de produción sostibles ambientalmente, como as ganderías en extensivo e ecolóxico, para conservar a biodiversidade.
O orzamento, imprescindible
As novas liñas agroambientais, aínda por concretar, son as únicas axudas que se agarda que vaian apoiar especificamente ás prácticas ecolóxicas e ás ganderías extensivas, aínda que tampouco se espera un incremento das partidas con respecto do que se viña recibindo nos últimos anos. Dende colectivos como a Sociedade Galega de Pastos e Forraxes (SGPF) inciden na importancia de que os esforzos por apoiar ás ganderías extensivas, dado o seu impacto positivo no medio que recollen os obxectivos específicos do PEPAC, se traduzan en apoios reais con partidas económicas e medidas que favorezan a continuidade deste modelo de ganderías. “A eficacia das políticas demostrarase coas partidas reais que destinen para apoiar á gandería extensiva e coa achega por hectárea que poidan recibir as ganderías. Non se está poñendo o foco aínda en especificar esas cantidades”, apunta Joan Alibés, presidente da entidade.
Dende a SGPF tamén sinalan como prioritario para a nova PAC afrontar cuestións como a admisión dos pastos arbustivos, primordiais non só para este tipo de ganderías senón para lograr un dos beneficios directos que supón este modelo: a redución de riscos de incendios forestais. “Hai que primar as superficies de mato para que se pastoree nelas. Nas pradeiras non hai risco de lume, onde hai que actuar é no monte e para iso deben contemplarse os pastos arbustivos nas axudas da nova PAC”, reivindican.
A incorporación dos pastos arbustivos, as axudas á transformación de novos pasteiros ou da convivencia do lobo son algunhas das medidas que sinalan dende o sector para apoiar ás ganderías extensivas coa nova PAC
Tendo en conta que as ganderías extensivas, tanto de vacún como de ovino e caprino, son tamén unha das vías para fomentar as pradeiras biodiversas, sobre todo en zonas de montaña, servindo ó mesmo tempo estas como métodos para reducir o risco de incendios e aliados para frear o avance dos lumes, dende o sector tamén inciden na importancia de activar achegas a través da PAC que contribúan a levar a cabo estas transformacións que supoñen importantes desembolsos económicos na gandería. “As aportacións que se viñan recibindo en Galicia non chegan a cubrir nin o 20% dos gastos que pode supoñer a tranformación do monte en novos pasteiros”, detalla Alibés.
Por iso, unha das vías da nova PAC para contribuir a fomentar os beneficios agroambientais que proporciona a gandería extensiva pasa por favorecer a incorporación de novos pasteiros permanentes en zonas de monte. De ahí que dende a SGPF incidan nas axudas para a transformación destas zonas de monte ou os desbroces que permitan ese pastoreo.
Mentres, noutros países estanse a activar axudas específicas para a gandería extensiva derivadas da súa función para a conservación da biodiversidade, como ocorre en Francia coa liña de axudas dentro da PAC para a convivencia das ganderías con especies salvaxes como o lobo. Os gandeiros optan a recibir axudas que permitan unha convivencia do gando en extensivo máis alá das medidas como os peches ou a adquisicións de cans de garda do rabaño, que como levan insistindo dende distintos colectivos de gandeiros de vacún, ovino e caprino son insuficientes para garantir a continuidade destas ganderías en extensivo se teñen que facer fronte á presión da fauna salvaxe e ás baixas derivadas.
No país galo estas liñas de axuda da PAC específicas para a convivencia da gandería con especies como o lobo están a cubrir cuestións que afectan directamente ó gasto das ganderías como o incremento de tempo de xestión e vixilancia do gando que supón a presenza do animal na zona, así como as perdas de gando que non se poden cuantificar.
Artigo publicado orixinalmente en Campo Galego.
